خانه آقازاده ؛ راز زیبای یزد - وبلاگ مگنار

به گزارش وبلاگ مگنار، به علت قرارگیری بیشتر مساحت ایران در نواحی کویری با آب وهوای گرم و خشک شاهد وجود خانه های تاریخی مختلف در شهرهای کویری هستیم که نشان دهنده پیشرو بودن معماران ایران در ساخت خانه هایی زیبا و در عین حال کاملا کاربردی و منطبق با محیط هستند. یکی از شهرهای کویری زیبای کشور شهر ابرکوه در استان یزد است که تعداد زیادی منزل تاریخی با معماری حیرت انگیز را در خودش جای داده است. یکی از این منازل قدیمی خانه آقازاده نام دارد که قصد داریم گشتی درون آن بزنیم. با خبرنگاران همراه باشید تا با این بنای دیدنی بیشتر آشنا شویم.

خانه آقازاده کجاست و چه زمانی ساخته شده است

خانه آقازاده ، بنای خاص ابرکوه یزد

ابرکوه یا ابرقو شهری است که برای تماشا این خانه باید به آن جا بروید. این شهر توریستی و باستانی در جنوب غربی شهرستان تفت و استان یزد واقع شده و 154 کیلومتر با شهر یزد فاصله دارد. با حدود دو ساعت رانندگی از یزد و در بدو رسیدن به ابرکوه مطمئنا بنایی مرتفع و خاص از دور توجه شما را جلب خواهد نمود.

این سازه مرتفع بادگیر دوطبقه خانه آقازاده است! خانه ای که به دوره قاجاریه تعلق دارد و برای سیدحسین ابرقویی که یکی از ثروتمندان این ناحیه بوده ساخته شده است. معروفیت اصلی این خانه تاریخی بادگیر خاص و مرتفع آن است که باعث شده تصویرش بر روی محصولات گوناگون و حتی اسکناس چاپ شود.

تماشای یک بنای زیبا و قدیمی

با ثبت این خانه در سال 1375 به عنوان یکی از آثار ملی ایران و نیز انجام تعمیرات و بازسازی تحت عنوان پروژه پردیسان، امروزه خانه آقازاده از وضعیتی مناسب و قابل قبول برخوردار است. این خانه تاریخی امروزه در کنار خانه موسوی، خانه سیدعلی آقا و خندق تاریخی شهر ابرکوه مجموعه ای بنام پردیس ابرکوه را شکل داده اند و هرکدام از بناهای نام برده شده کاربری گردشگری خاصی به خود گرفته اند.

با واگذاری خانه آقازاده به بخش خصوصی در حال حاضر به عنوان رستوران، کافی شاپ و آشپزخانه با ظرفیت 2000 پرس غذا در روز مورد استفاده قرار می گیرد و بازدیدکنندگان می توانند علاوه بر تماشای معماری زیبای آن وعده ای غذای خوشمزه نیز در این محیط استثنایی میل کنند. علاوه بر این در خانه آقازاده رویدادهای فرهنگی با موضوع ارائه غذاها، آیین ها و رسومات بومی و محلی شهر تاریخی ابرکوه برگزار می شود. برای رسیدن به خانه آقازاده به محله دروازه و از آن جا به میدان ابرقو بروید، هرچند اگر تنها بادگیر مرتفع این بنا را دنبال کنید می توانید خود را به آن برسانید!

معماری خانه آقازاده

خشت ، جزئی جدایی ناپذیر از بناهای کویری ایران

این خانه زیبا با 820 متر مربع مساحت و 528 متر زیربنا با معماری کویری و سنتی ایرانی و با خشت و آجر ساخته شده است. به طور کلی خشت جزئی جدایی ناپذیر از بناهای کویری ایران است. مردمان منطقه یزد از زمان های قدیم با ساخت دیوارهای قطور خشتی از آن بعنوان عایقی حرارتی و برودتی استفاده می نموده اند.

این دیوارها برخلاف دیوارهای آجری که در تابستان و زمستان غیرقابل تحمل می شوند، دمای هوای درون را به طور مطبوعی حفظ می کنند. در حقیقت خشت خام و گل دارای ظرفیت بالای حرارتی هستند و پیشینیان ما بوسیله تجربه به این موضوع پی برده و آن را بعنوان هسته اصلی معماری کویری به کار برده اند. حال پس از آشنایی با شالوده بنا، به نمای آن می پردازیم.

خانه آقازاده دارای نمای خارجی ساده و به دور از تزئینات اضافی است، اما آنچه در این خانه و سایر خانه های کویری جلب توجه می نماید رنگ روشن خانه است. استفاده از سطوح خارجی سفیدکاری شده با هدف کاهش حرارت جذب شده خورشید انجام می شده و با وارد شدن به این منازل در گرمای طاقت فرسای تابستان پی خواهید برد که این موضوع بی تاثیر نیست! تقریبا تمامی سطوح خارجی خانه سفید و روشن هستند و نور خورشید را دفع می کنند.

تحمل گرمای تابستان در بناهای قدیمی ایران

یکی دیگر از روش های سنتی برای خنک کردن منازل در نواحی کویری، تعبیه حیاط مرکزی با حوض، درختان و سطوح گیاهکاری شده است تا رطوبت و هوای مطبوع برای منازل اطراف خود ایجاد کند. در خانه آقازاده نیز شاهد این نوع معماری هستیم که تقریبا تصویر ذهنی همه افراد از معماری سنتی ایرانی است.

بادگیر بنا نیز نقش کولر و تهویه مطبوع امروزی را برای منازل کویری بازی می نماید و باد را از تمامی جهات به داخل خانه راهنمایی نموده و در صورت نوزیدن باد نیز تنظیم هوای منزل را انجام می دهد. بادگیر این خانه دوطبقه یا دو اشکوبه ای است و بسیار جلب توجه می نماید و تنها در کمتر از پنج درصد بادگیرها این نوع معماری ویژه وجود دارد. این بادگیر با داشتن ارتفاع 18 متری و مساحتی به مقدار 18 مترمربع دارای 19 دریچه تنظیم هوا در طرفین خود است. علاوه بر این بادگیر دوطبقه یک بادگیر دوم نیز در ارتباط با آن ساخته شده که هوای منزل را هرچه بهتر و سریع تر طراوت می بخشد.

خانه آقازده ، یک بنای باشکوه

در مقابل بادگیر دو طبقه، عمارت کلاه فرنگی قرار گرفته که دارای تزئینات گچ بری ظریف و زیبا است. طراحی کلاه فرنگی این خانه به شکلی است که نور آسان تر وارد خانه و روشنایی بهتری برای ساکنین ایجاد شود.

کف حیاط این خانه تاریخی سنگ فرش قلوه سنگی بوده و بخش هایی از آن هنوز به جای مانده است. پس از وارد شدن به خانه و ورود به هشتی، دو ناحیه اندرونی و بیرونی آن از یکدیگر جدا می شوند. گودال باغچه، و سه جبهه شمالی، غربی و جنوبی در قسمت اندرونی قرار دارند. به طور کلی در معماری فلات مرکزی ایران از بخش شرقی خبری نیست زیرا رو به نور تابیده شده از غرب قرار می گرفته که مناسب نبوده است.

نگاهی بر یک بنای پر رمزوراز

در یکی از جبهه های خانه، تالار، پنج دری، خیشخان و بادگیر را شاهد هستیم که کلاه فرنگی نیز در مقابل آن ساخته شده و در جبهه ای دیگر بخش های اتاق های سه دری و پنج دری خانه واقع شده اند. تزئینات زیر پاکار سقف خانه مقرنسی و قندیلی شکل است که از زیبایی و هماهنگی بسیار مناسبی با معماری کلی بنا برخوردارند. بعلاوه درها و پنجره های چوبی بنا با شیشه های رنگی که با ظرافت درونشان قرار داده شده اند با تابش نور خورشید به نمای داخلی منزل زیبایی وصف ناپذیری می بخشند.

با نگاهی کلی به معماری خانه، سادگی و زیبایی را در کنار عملکردگرا بودن در کنار هم می توان مشاهده کرد. جای افسوس دارد که با وجود داشتن تجربه ساخت منازلی به این زیبایی و بی نقص در گذشته دور، امروزه شهرها با ساختمان هایی نامتعارف و ناهمگون پر شده اند، ساختمان هایی که اکثرا هیچ سنخیتی با اقلیم و مردمانشان ندارند. ای کاش با اندکی مدرن کردن این بناهای تاریخی و الگوگیری از آن ها، خانه هایی مناسب مردمان ایران در شهرها ساخته می شد تا نمادی از معماری کهن ما نیز باشد.

بادگیر ، نماد معماری مرکز ایران

در حال حاضر کشورهای حاشیه خلیج فارس با بکارگیری بادگیر در معماری منازل و المان های شهری خود سعی دارند این ابداع معماری را برای خود بومی سازی و ثبت کنند. با این وجود ما تنها به استفاده تصویری از نمادهایی همانند خانه آقازاده بر روی اسکناس و بسته بندی محصولات قناعت نموده ایم، در حالیکه ارزش و پتانسیل این سازه بسیار بیشتر از اینها است. امید است با تدبیر معماران ایرانی و کوشش آن ها شاهد بکارگیری تکنولوژی های سنتی معماری با قابلیت اجرایی در سازه های امروزی باشیم تا به فراموشی سپرده نشوند.

شما باید برای بازدید از عمارت آقازاده بهای پنج هزار تومان و برای بازدید از پشت بام این خانه باید بهایهشت هزار تومان پرداخت نمایید. در پایان پیشنهاد می کنیم پس از رفتن به این منزل تاریخی و زیبا در طول برنامه سفرتان از سایر مکان های توریستی شهر ابرکوه مثل خانه صولت، یخچال بزرگ خشتی و گنبد عالی هم تماشا کنید. راستی اگر درباره معماری سنتی ایران اطلاعاتی دارید ما در وبلاگ مگنار خرسند می شویم که برایمان بنویسید.

منبع:سـفـرزون

منبع: دیجیاتور