کاخ گلستان (معرفی، تاریخچه و عکس)

به گزارش وبلاگ مگنار، کاخ گلستان یکی از مهم ترین کاخ های قدیمی ساخته شده در شهر تهران است که هر روز بسیاری از گردشگران داخلی و خارجی برای بازدید این مکان می فرایند.

کاخ گلستان (معرفی، تاریخچه و عکس)

کاخ گلستان یکی از منحصر بفرد ترین مجموعه های تاریخی ایران است که با این قدمت نه تنها بیانگر بخش مهمی از تاریخ هنر ایران بلکه به واسطه رخدادهای فوق العاده موثرِ رخ داده در آن یا به نوعی مرتبط با آن، به مجموعه ای بی بدیل و سندی زنده از مهمترین بخش تاریخ ایران تبدیل گشته است. این بنا در زمان پهلوی، جهت مراسم رسمی و محل اقامت روسای جمهور و مهمانان ویژه خارجی استفاده می شد. با این حال قسمت هایی از آن در این زمان تخریب شد. منظره ای از کاخ گلستان در یک سوی اسکناس های پنج هزار ریالی از سال 1348 شمسی تا سال 1357 چاپ و نشر می شد.

تاریخچه کاخگلستان

اگر چه تاریخچه کاخ گلستان به زمان شاه عباس صفوی (988 ه.ق) بر می گردد وبخشی از سفرنامه پیترو دلا واله (در سال 1028 ه.ق که شهر تهران را با چنارستانی کهقصر سلطنتی را احاطه کرده بوده، توصیف کرده است/ سر آغازی بر ارگ سلطنتی) خودموید این نکته است، و در سلسله های بعد کم یا بیش نیز مورد توجه واقع شده تا اینکهدر عهد کریمخان زند ما بین سالهای 1173 تا 1180 ه.ق نیز این مجموعه با ساختدیوانخانه ای دچار تغییرات اساسی شده، ولی اهمیت واقعی ارگ را می توان به دورانآقا محمدخان قاجار نسبت داد.

وی در اواخردوران زندیه و پس از مرگ کریمخان (1193 ه.ق) از بحران داخلی ایران استفاده کرده،ایلات قاجار را از دشت گرگان که مرکز سکونت آنان بود به دامنه های جنوبی البرزیعنی ولایات تهران و دامغان سوق داد و سعی کرد که بتدریج راه خود را به طرف فارسیعنی مرکز حکومت و قدرت زندیه باز کند . (هر چند که لرد کرزن در کتاب ایران و قضیهایران ، در باره انتخاب تهران به پایتختی توسط آقا محمد خان و ایجاد مقر سلطنتی دراین شهر نزدیکی به املاک و مقر طایفه خویش در گرگان و نزدیکی به روس ها و تحتمراقبت داشتن آنها را جزء عوامل این انتخاب می شمارد.) آقا محمد خان بعد از غلبهبر لطفعلی خان زند در شعبان 1209 ه.ق به تهران برگشته و در نوروز 1210 ه.ق به نامپادشاه ایران تاجگذاری می نماید.

این حرکت آقامحمد خان به اهمیت ارگ سلطنتی بیش از پیش افزوده و در عهد فتحعلی شاه قاجار هم بهخاطر تاجگذاری وی در این شهر (24 ربیع الاول 1212 ه.ق / 1797 میلادی در آستانه قرن19 و همزمان با ناپلئون) و هم بواسطه خیالات شکو همند این پادشاه کاخ گلستان توسعه بیشتر و آراستگی بهتری راتجربه کرد. در عهدناصرالدین شاه قاجار (تاجگذاری آدینه 21 ذی القعده 1264 ه.ق / کاخ گلستان) کاخگلستان بواسطه مدت حکومت وی (قریب به 49 سال) و ملاقات او بعنوان اولین پادشاهایران از اروپا در سه سفر خود به سال های 1290، 1295 و 1306 ه.ق دستخوش تغییراتاساسی و متاثر از اروپا شد.

ایوان تختمرمر

ایوان تخت مرمر هم با 65 قطعه مرمر در اندازه های مختلف از دیدنی های پرشمارکاخ گلستان محسوب می گردد. در صورت بازدید از کاخ گلستان، فرصت ملاقات از تالار عاجرا هم خواهید یافت. این تالار در زمان ناصرالدین شاه برای نگهداری هدایای خارجیاستفاده می شد. تزیینات گچبری و نقاشی تالار بسیار جذاب و شبیه به بناهای دوره زندیهاست.

خلوتکریمخانی

خلوت کریمخانی در گوشه شمال غربی محوطه کاخ گلستان قرار گرفته است و دیوار بهدیوار تالار سلام است. خلوت کریمخانی بنایی سر پوشیده و ستون دار به صورت ایوانسه دهنه می باشد. در مرکز ساختمان آن حوضی ساخته شده است و پیشتر از این آب قناتشاه از میانه حوض می جوشیده است. دو اثر هنری در خلوت کریمخانی وجود دارد که یکیسنگ مزار ناصرالدین شاه و دیگری تخت فتحعلی شاه می باشد.

این بناظاهرآ در سال 1173 هجری قمری و در زمان کریم خان زند احداث شده و در زمانناصرالدین شاه، که بنای جدید تالار سلام ساخته می شده است، قسمت اعظم آن تخریب شدهو امروزه تنها بخشی از آن باقی مانده است. خلوت کریم خانی یا جلوخان یکی از بناهایدوران کریم خان می باشد. این محل راه عبوراز اندرون و باغ گلستان به دیوانخانه وتالار تخت مرمر بود؛ ولی در زمان ناصرالدین شاه به سبب تغییر وضع ساختمانها آنمعبر مسدود شد.

در این محل نیزیک تخت مرمرین قرار گرفته است که بسیار کوچکتر و ساده تر از تخت مرمر اصلی است. معروفاست که ناصرالدین شاه این گوشه کاخ گلستان را بسیار دوست داشته و اغلب در این محلخلوت می کرده و قلیان می کشیده است.

تالار سلام

درضلع شمال غربی باغ گلستان تالار سلام یا تالار تاجگذاری قرار گرفته است که اینتالار از ابتدا به منظور تشکیل موزه بنا شد چرا که پس از اولین سفر ناصرالدینشاه به اروپا و بازدید وی از موزه ها و گالری های کشورهای غربی به دستور وی در ارگسلطنتی تالار سلام به عنوان موزه احداث شد و ساخت این موزه در سال 1291 ه.ق / 1253ه.ش آغاز و در سال 1294 ه.ق / 1256 ه.ش خاتمه یافت.

البتههمانطور که گفته شد تالار سلام در کاخ گلستان که از ابتدا به منظور تشکیل موزه بناشده بود بعد ها به علت انتقال تخت سلطنتی از موزه قدیم در عمارت خروجی و تالارآینه بدین ساختمان و برگزاری سلام های خاص در آن نام تالار سلام را به خود گرفت.

تالار آیینه

تالار آیینه همزمان با تالار سلام(حدود سال 1291 ه.ق)ساخته شده و اصولاً جزء بنایموزه جدید محسوب می گردد و در آغاز انتقال اشیاء و آثار موزه قدیم به موزه جدید اینتالار به تخت طاووس و تاج کیانی اختصاص داشت. شهرت عمده تالار آیینه علاوه بر موقعو تزئینات آن، بیشتر به واسطه تابلو رنگ و روغن معروفی است که مرحوم میرزا محمدخانکمال الملک غفاری در سال 1309 ه.ق از آن تهیه کرده که اینک در تالار سلام کاخگلستان نگهداری می گردد.

عمارتبادگیر

عمارت بادگیر هم یکی دیگر از این دیدنی ها است. تالار این عمارت داراینقاشی و آیینه کاری های جذابی است. اما وجه تسمیه این عمارت به دلیل چهار بادگیربلندی است که با کاشی های آبی، سیاه، زرد، معرق و قبه های زرین تزیین شده است.

تالار سفرهخانه

از زیباترین تالارهای کاخ گلستان که امروزه به شکل موزه درآمده است، تالارعاج می باشد. در این تالار هدایای شاهان خارجی که به شاه ایران هدیه می دادند،نگهداری می شده است، و بعدها در دوازدهمین سال سلطنت رضاشاه پهلوی محل ضیافتمهمانان خارجی شد. یک نقاشی آبرنگ نیز کهتوسط محمودخان ملک الشعرا کشیده شده در کاخ گلستان وجود دارد، که نمای خارجی تالارعاج یا سفره خانه را قبل از بازسازی نشان می دهد.

تالاربرلیان

درسمت شرقی تالار عاج چند تالار و اتاق زیبا با آینه کاریهای فراوان وچلچراغها و سر بخاریها و پله ها و سر سراهای متعدد قرار گرفته که سطح کف آنها نسبتبه کف تالار عاج و تالارهای دیگر پست تر است. پیش از احداثتالار برلیان کاخ یا تالار بلور در جای آن قرار داشت. در باره تالار بلور که ازبناهای دوران فتحعلی شاه شمرده می شد در کتابها و نوشته ها جز نام و اشاره ایمختصر مطلبی نمی توان بدست آورد تصویری نیز از آن بجای نمانده که طرح و شکل بنا رابتوان از روی آن تشخیص داد گویا بعلت داشتن آینه کاریهای فراوان یا بسبب نصب حوضبلور هشت ضلعی و چلچراغهایی که امپراتور روسیه الکساندر اول برای فتحعلی شاهفرستاده بود در این تالار بنام بلور خوانده شده است.

تا آنجا کهاطلاع داریم این تالار مسلما تا سال 1300 هجری قمری پابرجا بوده است زیرا اعتمادالسلطنه در نوشته های خود چندین بار بوجود این تالاردر آن تاریخ اشاره کرده است. در زمانناصرالدین شاه که بعلت کهنگی و فرسودگی بناهای قدیم ارگ اغلب آنها را ویران کردهبجایش ساختمان های جدیدی می ساختند این تالار را نیز خراب کرده و در جایش تالاریبنام تالار برلیان بوجود آوردند ولی گویا کف تالار جدید را برروی پی های همانتالار بلور نهادند و بهمین علت هم نتوانستند کف آنرا باندازه کف سایر تالارها بالاببرند.

عمارتخوابگاه

عمارت خوابگاه جزء جدیدترین ساختمانهایی است که در کاخ گلستان ساخته شده،که در سال 1339 شمسی به مناسبت سفر ملکه الیزابت دوم ملکه انگلستان به ایران احداثشد. این ساختمان تا مدتی محل اقامت پادشاهان و روسای جمهوری بود و به نامخوابگاه معروف شد. در حال حاضر قرار است این ساختمان به کتابخانه سلطنتی دورهقاجار که مجموعه هایی است از نفیس ترین کتب خطی، اختصاص یابد. این مجموعه کتبی بسگرانبها نظیر مرقع گلشن، شاهنامه بایستقری و هزار و یک شب مصور شده را در خود جایداده است.

کاخ شمس العماره

شمس العماره یکی از بناهای مرتفع و تعیین و جالب تهران قدیم است . گویا ناصرالدینشاه قبل از سفر اروپا بر اثر دیدن تصاویر بناها و آسمان خراشهای کشورهای غربی تمایلپیدا می نماید بنای مرتفعی نظیر بناهای فرنگستان در پایتخت ممالک محروسه خود ایجادنماید تا از بالای آن خود و زنانش بتوانند منظره شهر تهران و دورنمای اطراف راتماشا نمایند.

شاه در حدودسال 1282 ه.ق این قصد خود را با دوستعلی خان نظام الدوله معیرالممالک در میان مینهد و او را برای ساختن چنین بنائی در سمت شرقی ارگ سلطنتی مامور می نماید. معیرالممالکبزودی بوسیله استادان و معماران ماهر آن موقع مانند علی محمد کاشی طرح عمارت را ریختهو پی کنی آنرا آغاز می نماید. ساختمان آن پس از دو سال یعنی در سال 1284 ه.ق بخاتمهمی رسد و آنرا شمس العماره نامیده تاریخ بنایش را بحساب جمل کاخشاهنشاه می یابند.

شمس العمارههم از نظر نقشه و شکل ظاهری و هم از نظر آرایش داخلی یکی از بناهای تاریخی و زیباو جالب تهران است و آینه کاریها و نقاشیها و گچ بریهای ازاره ها و دیوارها و سقفهای آن از حیث نمایش شیوه های مختلف و متنوع تزئینات داخلی بناها در ایران بی نظیراست. گفتنی است این بنای در پنج طبقه و با سرمایه معیرالممالک ساخته شد ومخارج آن از هر جهت با اثاثه و فرش و غیره به چهل هزار تومان بالغ شد.

کلام آخر

آیا تا به حال از این جاذبه گردشگری بازدید کرده اید؟ ما منتظر شنیدن نظراتتان هستیم.

گردآوری: مجله اینترنتی وبلاگ مگنار

منبع: setare.com

به "کاخ گلستان (معرفی، تاریخچه و عکس)" امتیاز دهید

امتیاز دهید:

دیدگاه های مرتبط با "کاخ گلستان (معرفی، تاریخچه و عکس)"

* نظرتان را در مورد این مقاله با ما درمیان بگذارید